İstanbul’da ve İmroz’da Rum Olmak, Atina’da Rum Kalmak
Yunan uyruklu Rumların Türkiye’den sınır dışı edildiği 1964 Sürgünün 50. yılındayız. 1964 tarihi, Türkiye’de Rum azınlığın yok oluşunu hızlandıran en önemli tarihtir. Birkaç ay içinde 12.000 Yunan uyruklu Rum’un sınır dışı edildiği, 30.000 Türk uyruklu Rum’un da aile bağlarından dolayı göç etmek zorunda kaldığı 1964’den sonra da göç durmadı. Rumlar için Türkiye’de yaşamanın daha da zorlaşmasından, cemaatin ıssızlaşmasından dolayı, kalan binlerce Rum da ilerleyen yıllarda göç ettiler. Böylece İstanbul ve İmroz [Gökçeada]’daki kadim Rum kimliği artık bambaşka bir mekânda, özellikle Atina’nın belirli mahallerinde birinci kuşak Rum göçmenler tarafından yaşanır/yaşatılır oldu.
Atina’da, Aralık 2013’de, katılımcı gözlem ve yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle gerçekleştirilen bir saha çalışmasına2 ve konu hakkında literatür taramasına dayanan bu metin; 1964’de, öncesi ve sonrasında, Yunanistan’a göç etmek zorunda kalan Rumların, Türkiye’de kimliklerini nasıl yaşadıklarını, Yunanistan’da da kimliklerini nasıl koruduklarını anlama çabasının ürünüdür. Başka bir şekilde ifade edersek, Rumların İstanbul ve İmroz’da “Rum olma”, Atina’da da “Rum kalma” çabalarını, gündelik hayatlarını ve deneyimlerini merkeze alarak aktarmayı hedeflemektedir.
***
Abstract: We are in the 50th anniversary of the deportation of 1964 when Rum of Greek descent were deported from Turkey. The year of 1964 is the most important date accelerating the extinction of Rum minority in Turkey. In 1964, 12000 Rum nationals of Greek descent were deported and 30000 Rum of Turkish descent were obliged to migrate on account of family ties; but migration did not stop after that date. Because of the fact that living in Turkey has become more difficult for Rums and that the Rum community has been desolated, thousands of Rums remaining also migrated in the following years. In this way, the ancient Rum identity in Istanbul and in Imbros (Gökçeada) has henceforth kept alive in an entirely different place, especially in certain neighborhoods of Athens by first-generation Rum immigrants.
This text, which is based on a field study1 realized in December 2013 in Athens by the method of observation and semi-structured interviews and on a literature review about the subject; is the product of an effort to understand how Rum nationals -forced to migrate in Greece- lived their identity in Turkey and also preserved it in Greece before, after and in 1964. In different words, this texts aims to transpose the efforts of Greek nationals for “being Rum” in Istanbul and in Imbros and for “tarrying Rum” in Athens by focusing on their daily lives and their experiences.